In de eetzaal staat een grote emmer met een geel tot lichtbruine vloeistof. Op de bodem liggen stukken hout van de Noya Rao. Ik word uitgenodigd om wat van deze vloeistof in een beker te doen en om dat op te drinken. De smaak is vreemd maar niet echt vies. Ik drink de beker leeg. Mijn dieta is begonnen.
In het begin van dit jaar heb ik bij Don Enrique Lopez Fasanando van de Inkan Kenagemeenschap drie keer een dieta gedaan. Op dit moment is Lily op diezelfde plek en ook zij zal zich overgeven aan de dieta’s.
Dieta is het Spaanse woord voor dieet, maar het heeft weinig met ons idee van een dieet te maken. Ja, je valt er óók van af, en het behelst veel meer dan dat. Zoveel zelfs dat het voor ons westerlingen bijna niet te bevatten is.
Een dieta, of sama zoals de Shipibo’s zeggen, is een aloude spirituele oefening van verbinding, afzondering en onthouding. Door de dieta verbind je je met de geneeskrachtige leraarplanten. De lessen komen tot je door via meditatie, dromen en ceremonies. Met een dieta bouw je een relatie op met de plantenspirits. Zíj zijn jouw leraar. Een dieta zorgt ervoor dat de plantenspirits hun werk in en door jou kunnen doen.
Om ware heling en lessen van de planten te ontvangen, is het noodzakelijk om een respectvolle relatie op te bouwen met de plant en zijn spirit. Dat doe je door je aan bepaalde voorwaarden te houden. Deze voorwaarden stem je af met de sjamaan die de dieta begeleidt. Je begint altijd met een aantal dagen te vasten.
Een andere voorwaarde betreft de tijdsduur van je dieta. In de traditie van de gemeenschap waar ik geweest ben duurt een dieta minimaal drie weken. Een maximum is er op zich niet. Het kan weken, maanden of zelfs jaren duren. Don Marcos, de vader van Don Enrique, heeft veertig (!) jaar een dieta gedaan met de Noya Rao.
Het openen van een dieta
Zodra de voorwaarden vastgesteld zijn kan de dieta beginnen. Een officiële aankondiging door de sjamaan, gedaan tijdens een nachtelijke ceremonie door het zingen van daartoe bestemde liederen, geeft aan dat de dieta is begonnen. Je kunt ter bekrachtiging de volgende dag nog je intenties van de dieta hardop uitspreken bij de fysieke plant om de connectie met de plant(spirit) te versterken.
Nadat de dieta in de spirituele dimensie is geopend beginnen de fysieke aspecten van de dieta.
’s Morgens tussen 6.00 uur en 8.00 uur, neem je in één of andere vorm een extract van de plant tot je onder het uitspreken van je intenties voor de dieta. Dat extract kan een preparaat op waterbasis zijn van gekookte bladeren, schors of wortels van de plant of een alcoholextract van diezelfde plant. Het kan ook door het roken van een pijp gemaakt van hout van de plant of boom. Hiervoor is één bepaald type tabak geschikt, namelijk de mapacho, met de wetenschappelijke naam nicotiana rustica. Dat is een wilde tabaksoort met een zeer hoog nicotinegehalte.
De toevoeging van tabak speelt een belangrijke rol, omdat het een directe link creëert tussen jou en de plantspirit. Het is ook hierom dat het roken van mapacho tijdens een dieta aangemoedigd wordt. Als je rookt met de juiste intentie én in een pijp van het hout van de plant dan versterkt dat het effect van de dieta.
De eerste twee dagen van de dieta zien er als volgt uit: Je neemt tussen 6.00 uur en 8.00 uur het plantenextract in. De rest van de dag vast je. Zelfs het drinken van water is beperkt. Tijdens de vastenperiode drink je in totaal twee keer een aftreksel van de plant waarmee je een dieta doet. De vastenperiode duurt minimaal twee dagen. Je kunt dit naar eigen inzicht en behoefte verlengen. Daarna kun je weer beperkt gaan eten, waarbij je afziet van voedsel met toegevoegd zout, suiker, kruiden en specerijen, rood vlees, varkensvlees, in olie en vet bereid voedsel, alcohol, gekoelde dranken, cafeïne, zuivel, gefermenteerde produkten, calorierijk voedsel en voedingssupplementen. Tevens zie je af van seks, gedachten over seks, het gebruik van shampoo, zeep en deodorants. Hoe eerder je hiermee stopt vóór een dieta, hoe beter. Dit alles activeert het genezend en regenererend vermogen van het lichaam.
Het sluiten van een dieta
Wanneer aan de voorwaarden van een dieta is voldaan, wordt de dieta gesloten. Net als bij de opening van de dieta gebeurt dit in een ceremonie met het zingen van bepaalde icaro’s (heilige liederen). De volgende ochtend, ook weer tussen 6.00 uur en 8.00 uur, stem je af op je intentie van de dieta en drink je ófwel een glas sterke drank óf je neemt een eetlepel vol met hete pepers tot je om aan je lichaam het signaal te geven dat de dieta voorbij is en je weer normaal voedsel kunt eten.
De diepgang van een dieta
Een dieta gaat veel dieper dan de uiterlijke vorm doet vermoeden: seksuele onthouding en het afzien van bepaald eten en drinken. Als de dieta alleen bekeken wordt vanuit dit standpunt, dan blijft het een fysieke en oppervlakkige exercitie.
Het gaat om het opbouwen van een relatie met de plantenspirits. Dat handel je niet zomaar in drie weken af. Dat proces begint bij je eerste dieta en is een levenslange weg naar een steeds diepere en intensere relatie. Je haalt eruit wat je erin stopt. Mijn eerste dieta was met de Noya Rao. Een imposante boom met wortels die als raketvinnen de grond in priemen. De naam Noya Rao betekent: gevleugeld medicijn. Het is de boom die binnen de Shipibo-gemeenschap gezien wordt als de krachtigste plant, de heerser over alle medicijnen van de Amazone, de tempel, de boom van het zuiver witte licht. Dat laatste mag je heel letterlijk nemen. Als je in de nachtelijke uren de boom bezoekt dan zie je dat de blaadjes een zwak licht afgeven. Glow in the dark. Mágisch om te zien.
Bij ons in het Westen is gezondheidszorg welhaast een synoniem voor symptoombestrijding. De wetenschap heeft er voor gezorgd dat er voor duizenden kwalen een arsenaal aan remedies is ontwikkeld. In de Amazone is er slechts één kwaal bekend en die wordt behandeld met één remedie. De kwaal is de vervreemding van lichaam, gevoel, de aarde en de spirits. De remedie is het herstellen van de verbinding tussen ons en alles wat er om ons heen is. Het herstellen van de oorspronkelijke innerlijke harmonie staat centraal. De kern wordt gevormd door de aloude traditie van de dieta’s. Een dieta is een zorgvuldige ontmoeting tussen de zichtbare materiële wereld die zich dagelijks aan ons voordoet en de onzichtbare wereld van de spirits die doorgaans verborgen blijft. Door vasten en meditatie krijgen we weer contact met de spirits en met de diepere bedoeling van het leven.
Dat is de reden dat ik vanaf aanstaande dinsdag mijn dieta met de Noya Rao weer activeer. Dus de komende weken concentreer ik me opnieuw op de plantenspirits. Een mooi parallel proces aan dat van Lily. Dat betekent weinig eten, veel mediteren, icaro’s zingen en ook even geen facebook of andere afleidingen.